Termin traceability może być rozumiany jako możliwość jednoznacznego zidentyfikowania produktu w łańcuchu dostaw, w szczególności na poszczególnych etapach produkcji, aż do użytkownika końcowego. Posiadając kompleksowe rozwiązanie do identyfikowania produktu jesteśmy w stanie dokładnie prześledzić historię na przykład puszki z ananasem włożonej do koszyka w supermarkecie. Począwszy od plantacji gdzie został wyprodukowany owoc, przez transport i zakład produkcyjny do supermarketu, w którym zamierzamy zakupić gotowy produkt.
W jakich gałęziach przemysłu traceability to „chleb powszedni” i dlaczego ma tak istotne znaczenie?
Wprowadzenie traceability jest narzucane/regulowane przez takie instytucje jak Unia Europejska, a dostosowanie się do wymogów rozporządzeń czy dyrektyw jest warunkiem koniecznym do prowadzenia sprzedaży na rynku europejskim. Przykładem może być rozporządzenie nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego lub dyrektywa 2014/40/UE. Pierwszy przykład wywiera efekt na przemysł spożywczy, natomiast drugi na przemysł tytoniowy. Kolejną gałęzią przemysłu gdzie mamy do czynienia z silnymi regulacjami na polu traceability jest przemysł farmaceutyczny i Food and Drug Administration (USA), która narzuca silne regulacje w tej dziedzinie.
Różnego rodzaju oszustwa, celowe działania takie jak podmiana receptury czy półproduktu na etapie produkcji mogą zagrozić zdrowiu publicznemu oraz rzutować na renomę, a w skrajnych przypadkach zniszczyć reputację marki. W rzeczywistości, gdzie wartość w końcowy produkt dodawana jest w różnych rejonach świata lub produkcja prowadzona jest poza rynkiem docelowym traceability staje się koniecznością dla sektorów silnie skorelowanych ze zdrowiem. W sytuacji zagrożenia, dzięki traceability, możliwe jest między innymi szybkie wycofanie partii produktu z rynku zbytu.
Postęp przemysłu w kierunku ucyfrowienia i rewolucji przemysłu 4.0 sprawił, że wprowadzanie kompleksowych rozwiązań do identyfikacji produktu jest łatwiejsze oraz mniej kosztowne niż miałoby to miejsce 10 lat temu.
Łatwiejsze nie oznacza proste. Implementacja traceability jest złożonym procesem angażującym cały ekosystem rozwinięty wokół danego produktu od logistyki przez produkcję po dystrybucję, a w niektórych przypadkach po klienta końcowego włącznie. Nie odbiegajmy zbyt daleko i pozostańmy na produkcji.
Serializacja produktu
W praktyce na linii produkcyjnej proces śledzenia produktu rozpoczyna się od oznaczenia produktu bądź partii produkcyjnej dedykowanym identyfikatorem – numerem seryjnym. W praktyce spotykamy dwie metody znakowania produktu: RFID (często spotykane w procesach logistycznych i magazynowych – znakowanie paczek/skrzynek) oraz znakowanie kodem kreskowym. Znakowanie kodem kreskowym jest metodą najczęściej stosowaną na produkcji ze względu na wysoką opłacalność. W praktyce stosuje się nadruk kodu bezpośrednio na produkcie lub poprzez urządzenia typu Print&Apply. Przewagą automatów Print&Apply w porównaniu do nadruku bezpośredniego na produkcie jest: precyzyjne aplikowanie oraz jakość wydruku. Trudnością w integracji automatów Print&Apply z istniejącymi liniami produkcyjnymi jest rozmiar urządzeń oraz czas potrzebny nowemu urządzeniu na wykonanie nadruku oraz aplikację. Należy mieć na uwadze, że znakowanie produktu w najbardziej wymagających branżach to czas rzędu milisekund (choć i z tym urządzenia Print&Apply są w stanie sobie poradzić). W takiej sytuacji zastosować można nadruk kodu bezpośrednio na produkcie. W zależności od materiału z którego wykonany jest produkt oraz prędkości linii produkcyjnej dobierana jest odpowiednia metoda nadruku. Dwie najczęściej spotykane metody to nadruk atramentowy oraz laserowy. Rynek urządzeń drukujących dedykowanych dla przemysłu jest szeroki i pozwala dobrać odpowiednie urządzenie nawet dla wymagających aplikacji.
Oznakowany produkt jest kolejno weryfikowany, a dokładniej weryfikowany jest nadrukowany kod. Mamy dwa rodzaje kodów: jednowymiarowe oraz dwuwymiarowe. Jednowymiarowe kody to kody kreskowe, które wykonywane są według odpowiednich standardów. Kody dwuwymiarowe to często spotykane QR kody oraz DataMatrix. Do weryfikacji oraz dekodowania nadruku wykorzystuje się systemy wizyjne. Bogatą ofertę kamer wyposażonych w systemy wizyjne znajdziemy u producentów takich jak Cognex czy OMRON. Od tego momentu możemy mówić o śledzeniu produktu, ponieważ produkt może być następnie zlokalizowany w dowolnym etapie produkcyjnym przez odczytanie kodu.
Agregacja danych
Kolejnym istotnym terminem w procesie traceability jest agregacja danych. O agregacji danych będziemy mówić w sytuacji kiedy na podstawie kilku serializowanych wcześniej produktów powstaje nowy produkt, który również podlega serializacji. Osobom zaznajomionym z programowaniem obiektowym łatwo będzie intuicyjnie złapać ideę, ponieważ o agregacji mówimy kiedy do utworzenia nowej klasy, używamy klasy już istniejącej.
Na przykład dziewięć serializowanych opakowań leków trafia do jednego pakietu, który następnie jest owijany w folię. Powstały pakiet jest również serializowany. W ten sposób powstaje nowy produkt (pakiet) składający się z dziewięciu opakowań. Przystosowanie linii produkcyjnych do poprawnego procesu agregacji może wiązać się z modyfikacjami. Przygotowując rozwiązanie umożliwiające agregację danych, należy prewencyjnie zabezpieczyć proces przed przypadkowymi pomyłkami lub próbami nieumyślnego zamienienia agregowanych produktów. Z agregacją spotykamy się również przy pakowaniu produktu do skrzynek lub kartonów oraz podczas paletyzacji.
Podsumowanie
Proces znakowania oraz śledzenia produktu wymaga niezawodnej oraz efektywnej pracy urządzeń w tym celu wykorzystywanych. Drukowane etykiety lub wydruk bezpośrednio na produkcie powinien być wysokiej jakości, aby ułatwić dekodowanie kodu przez kamery oraz na tyle trwały, aby nie tracił swojej jakości i był czytelny przez odpowiednio długi czas. Od kamer lub systemów wizyjnych, wykorzystywanych w aplikacjach do śledzenia produktu, oczekuje się efektywności dekodowania na poziomie powyżej 99,9%. Ułamek procenta w skali roku generuje pokaźne straty dla zakładów produkcyjnych. Dlatego duże zakłady produkcyjne są gotowe poświęcić spore nakłady finansowe oraz czasowe na udoskonalanie wprowadzonych rozwiązań do śledzenia produktu. Implikuje to ciągły rozwój takich sektorów jak systemy wizyjne, systemy etykietowania czy cyberbezpieczeństwo.
