Do Projektu iAutomatyka dołączyli:

Symbole stosowane na schematach elektrycznych i automatyki: CEWKI ELEKTRYCZNE

Cewki w elektryce i automatyce dotyczą kilku urządzeń. Cewki stanowią jedną z części na przykład przekaźnika lub stycznika. Mogą też być jednym z elementów przekaźnika specjalnego (np. czasowego, nadnapięciowego). Poniżej znajdziesz symbole elektryczne większości cewek stosowanych na schematach elektrycznych. Każdy symbol zawiera opis i źródło pochodzenia. Jeżeli chcesz poczytać więcej na temat cewki i zasad odczytu jej na schematach elektrycznych to polecam dwa artykuły z cyku kursu czytania schematów elektrycznych i automatyki :

PRZEKAŹNIKI

PRZEKAŹNIKI

STYCZNIK

STYCZNIK

Cewka – symbol ogólny / Przekaźnik

1 Symbol elektryczny cewka przekaznika symbol ogolny

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika/stycznika – symbol ogólny
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-01
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Ogólny symbol cewki przekaźnika lub stycznika. Jest to najczęściej stosowany symbol cewki lub stycznika bez względu na napięcie zasilające napęd (napięcie prądu stałego lub zmiennego). Przyłącza cewki przekaźnika zazwyczaj opisywane są jako A1 i A2 bez względu na zasilanie lub + i – przy zasilaniu prądem stałym.PRZYKŁADOWY PRZEKAŹNIK:
Przekaźnik-2polowy
Przekaźnik z cewką na napięcie zmienne VAC – dwupolowy (z dwoma parami styków przełącznych) z diodą sygnalizującą wysterowanie cewki. Źródło: FINDER

Cewka – symbol ogólny z określeniem liczby uzwojeń

Cewka - symbol ogólny z określeniem liczby uzwojeń

NAZWA: Napęd elektromechaniczny/ cewka przekaźnika/stycznika – symbol ogólny z określeniem liczby uzwojeń
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-04
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Ogólny symbol cewki przekaźnika lub stycznika z określeniem liczby uzwojeń. Liczbę uzwojeń określa się przez skośne linie na symbolu cewki. Symbol z jednym przekreśleniem oznacza to samo co ogólny symbol cewki . Jeżeli przekaźnik miałby możliwość wyzwolenia z dwóch uzwojeń to jego symbol wyglądałby następująco.

1 Symbol elektryczny cewka przekaznika z dwoma uzwojeniami uzwojeniem symbol ogolny

Cewka wielofunkcyjna

Cewka wielofunkcyjna

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika wielofunkcyjnego
ŹRÓDŁO:EPLAN
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Przekaźnik z możliwością wyzwolenia w różnych funkcjach czasowych.

PRZYKŁADOWY PRZEKAŹNIK CZASOWY WIELOFUNKCYJNY:PRZEKAZNIK CZASOWY WIELOFUNKCYJNY FINDER

Źródło: FINDER

FUNKCJE PRZEKAŹNIKA 
(AI) Opóźnione załączenie: Przełączenie (zwarcie styków) zestyku następuje po podaniu napięcia cewkę przekaźnika czasowego i upłynięciu nastawionego czasu. Rozwarcie styków następuje po zabraniu zasilania z przyłącza przekaźnika czasowego.
(DI) Opóźnione rozłączenie: Przełączenie (zwarcie styków) zestyku następuje od razu po podaniu napięcia cewkę przekaźnika czasowego. Rozwarcie styków następuje po zabraniu zasilania z przyłącza przekaźnika czasowego i upływie ustawionego czasu.
(SW) Symetryczny impulsator: Zwarcie zestyku jest natychmiastowe po podaniu napięcia zasilającego cewkę czasowego. Zestyk jest cyklicznie załączany i rozłączany według ustawionej częstotliwości.
(BE) Opóźnienie rozłączania z dodatkowym przyłączem START (B1): Po podaniu napięcia na cewkę przekaźnika i sygnału na przyłącze B1 (START) zestyk wyjściowy jest natychmiast zwierany. Zabranie sygnału START uruchamia odliczanie czasu, po którym zestyk jest rozwierany.
(CE) Opóźnienie załączania i rozłączania z dodatkowym przyłączem START
(DE) Opóźnienie rozłączania z dodatkowym przyłączem START

Należy pamiętać, że wszelkie ustawienia takich przekaźników musimy wykonać przed podłączeniem przekaźnika do zasilania.

Przekaźnik impulsowy / bistabilny

Przekaźnik impulsowy / bistabilny

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika impulsowego / bistabilnego
ŹRÓDŁO:EPLAN
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Jeden z symboli cewki przekaźnika impulsowego – częściej stosowany. Każde podanie impulsu na cewkę takiego przekaźnika powoduje przełączenie styków.

PRZYKŁADOWY PRZEKAŹNIK:
Przekaznik bistabilny FIF BIS-411 d

Przekaźnik bistabilny FIF BIS 411d . Źródło: FIF

Przekaźnik migający

Przekaźnik migający

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika migającego
ŹRÓDŁO:EPLAN
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Dla przekaźnika migającego można ustawić częstotliwość cyklicznego załączania. Podczas zasilania cewki przekaźnika styki są cyklicznie załączane i rozłączane według ustawionej częstotliwości pracy przekaźnika.
PRZYKŁADOWY PRZEKAŹNIK MIGAJĄCY: FINDER 80.01.0.240.0000 w funkcji (SW) symetryczny impulsator.

PRZEKAZNIK CZASOWY WIELOFUNKCYJNY FINDER

Źródło: FINDER

Cewka nie wrażliwa na prąd przemienny

Cewka nie wrażliwa na prąd przemienny

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika/stycznika nie wrażliwego na prąd przemienny
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-11
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Cewki mogą być zasilane napięciem stałym DC lub napięciem zmiennym AC, są też cewki z możliwością zasilania zarówno prądem stałym jak i zmiennym. Ten symbol cewki jest raczej rzadko stosowany ale jeżeli jest użyty to oznacza, że cewka jest zasilana napięciem prądu stałego i jest nie wrażliwa na napięcie prądu przemiennego. Zdarza się tak, że podanie nieodpowiedniego napięcia na cewkę uszkadza ją (potocznie: „cewka się spali”).
Symbol stosowany w celu ułatwienia identyfikacji przekaźnika lub stycznika. Inny sposób oznaczenia napięcia zasilania to umieszczenie po lewej stronie symbolu opisu na przykład dla napięcia prądu stałego: 24VDC.

Cewka na napięcie zmienne

Cewka na napięcie zmienne

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika/stycznika na prąd zmienny
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-12
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Cewki mogą być zasilane napięciem stałym DC lub napięciem zmiennym AC, Są też cewki z możliwością zasilania zarówno prądem stałym jak i zmiennym. Ten symbol cewki jest raczej rzadko stosowany ale jeżeli jest użyty to oznacza, że cewka jest zasilana napięciem prądu zmiennego. Zdarza się tak, że podanie nieodpowiedniego napięcia na cewkę uszkadza ją (potocznie: „cewka się spali”).
Symbol stosowany w celu ułatwienia identyfikacji przekaźnika lub stycznika. Inny sposób oznaczenia napięcia zasilania to umieszczenie po lewej stronie symbolu opisu na przykład dla napięcia prądu zmiennego: 24VAC.

Opóźnione zwolnienie

Opóźnione zwolnienie

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika ze zwłoką przy odwzbudzaniu (wyłączeniu; zwrotu)
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-07
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Inaczej: cewka przekaźnika czasowego z konfigurowalną zwłoką na przełączenie (zwolnienie; wyłączenie) styków od chwili wyłączenia cewki.
PRZYKŁADOWY PRZEKAŹNIK:
PRZEKAZNIK CZASOWY FIF PCA-512 d
Przekaźnik czasowy FIF PCA-512d z funkcją opóźnienia wyłaczenia. Źródło: FIF

Opóźnione wzbudzenie

Opóźnione wzbudzenie

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika ze zwłoką przy wzbudzaniu (załączeniu)
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-08
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Inaczej: cewka przekaźnika czasowego z konfigurowalną zwłoką na przełączenie (wzbudzenie; załączenie) styków od chwili wysterowania cewki.

Opóźnione zwolnienie i wzbudzenie

Opóźnione zwolnienie i wzbudzenie

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika ze zwłoką przy wzbudzaniu (załączeniu; reakcji) i odwzbudzaniu (wyłączeniu; zwrotu)
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-09
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Inaczej: cewka przekaźnika czasowego z konfigurowalną zwłoką na przełączenie (wzbudzenie; załączenie) styków od chwili wysterowania cewki oraz z konfigurowalną zwłoką na przełączenie (odwzbudzenie; wyłączenie) styków od chwili wyłączenia cewki.
PRZYKŁADOWY PRZEKAŹNIK MIGAJĄCY: FINDER 80.01.0.240.0000 w funkcji (BE) opóźnienie załączenia i wyłączenia.

PRZEKAZNIK CZASOWY WIELOFUNKCYJNY FINDER

Źródło: FINDER

Przekaźnik z przyśpieszeniem

Przekaźnik z przyśpieszeniem

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika z przyśpieszeniem przy wzbudzaniu i odwzbudzaniu
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-10
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Inaczej: cewka przekaźnika bardzo szybko przełączającego styki przy wzbudzaniu i odwzbudzaniu.

Przekaźnik remanencyjny

Przekaźnik remanencyjny

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika remanencyjnego
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-19
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Wikipedia: „zmieniają stan pod wpływem krótkiego impulsu pola o odwrotnej polaryzacji niż w poprzednim cyklu sterowania, a do podtrzymania stanu nie jest potrzebna energia”

Przekaźnik z blokadą mechaniczną
Przekaźnik z blokadą mechaniczną

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika z blokadą mechaniczną
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-14
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Przekaźnik z blokadą mechaniczną jest przekaźnikiem bistabilnym. Impuls podany na cewkę uruchamia blokadę mechaniczną, która przełącza i podtrzymuje przełączenie styków przekaźnika aż do podania ponownego impulsu na cewkę, który zwalnia blokadę mechaniczną.

Przekaźnik polaryzowany

Przekaźnik polaryzowany

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika polaryzowanego
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-15
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Przekaźnik polaryzowany można inaczej nazwać jako przekaźnik z podtrzymaniem. Taki przekaźnik po podaniu zasilania (impuls) przełącza styki i pozostaje w takim stanie. Rozłączenie styków nastąpi dopiero po podaniu ponownego impulsu ale z odwrotną polaryzacją (zamieniony + i -). Takie przekaźniki stosowało się w starych maszynach w celu załączania i wyłączania jednym przyciskiem i układu przekaźników. Raczej rzadko spotykany przekaźnik jak i jego symbol.
W dzisiejszych czasach takie sterowanie wykonuje się na przekaźnikach bistabilnych, w których nie trzeba zmieniać polaryzacji (wystarczy kolejny impuls).

Przekaźnik rezonansowy

Przekaźnik rezonansowy

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika rezonansowego
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-13

Przekaźnik impulsowy / bistabilny

Przekaźnik impulsowy / bistabilny

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika impulsowego
ŹRÓDŁO: SEE Electrical
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Jeden z symboli cewki przekaźnika impulsowego – rzadko stosowany. Podanie impulsu na cewkę takiego przekaźnika powoduje przełączenie styków.

Przekaźnik funkcyjny

Przekaźnik funkcyjny

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika funkcyjnego
ŹRÓDŁO: Eplan

OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Ogólny symbol cewki przekaźnika funkcyjnego. Na zaciski A1 i A2 stale podaje się napięcie, które służy do zasilania układu elektronicznego przekaźnika a nie do załączenia jego styków. Dopiero podanie napięcia na zacisk B1 lub B2 powoduje uruchomienie przełączania styków przekaźnika w konfigurowalnej funkcji czasowej.

Przekaźnik funkcyjny

Przekaźnik funkcyjny

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika funkcyjnego
ŹRÓDŁO: EPLAN
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Ogólny symbol cewki przekaźnika funkcyjnego. Na zaciski A1 i A2 stale podaje się napięcie, które służy do zasilania układu elektronicznego przekaźnika a nie do załączenia jego styków. Dopiero podanie napięcia na zacisk B1 powoduje uruchomienie przełączania styków przekaźnika w konfigurowalnej funkcji czasowej.

Przekaźnik funkcyjny migający

Przekaźnik funkcyjny migający

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika funkcyjnego migającego
ŹRÓDŁO: EPLAN
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Ogólny symbol cewki przekaźnika funkcyjnego. Na zaciski A1 i A2 stale podaje się napięcie, które służy do zasilania układu elektronicznego przekaźnika a nie do załączenia jego styków. Dopiero podanie napięcia na zacisk B1 powoduje uruchomienie przełączania styków przekaźnika w funkcji czasowej „miganie”, czyli cyklicznego przełączania styków przekaźnika.

Cewka z warystorem

Cewka z warystorem

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika z warystorem zabezpieczającym przed przepięciami
ŹRÓDŁO:RELPOL
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Warystor podłączony równolegle do cewki przekaźnika lub stycznika stanowi ochronę przeciwprzepięciową – chroni urządzenie przed przepięciami. Warystory chronią również cewki przed impulsami napięciowymi pojawiającymi się w sieci energetycznej. Zadziałanie warystora ( zaczyna przewodzić prąd) następuje, gdy napięcie pomiędzy jego przyłączami przekroczy wartość graniczną warystora. Tym samym powstaje baypass (bocznikowanie; obejście) przeciążenia cewki wewnętrzną opornością warystora.

Cewka z filtrem RC

Cewka z filtrem RC

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika z filtrem R-C (RC) zabezpieczającym przed przepięciami
ŹRÓDŁO:RELPOL
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Układ RC równolegle podłączony do cewki przekaźnika dobrze ogranicza przepięcia i jest tani choć potrafi w pewnym stopniu zwiększyć czas powrotu (zwolnienia, odwzbudzenia) przekaźnika.

Cewka z diodą

Cewka z diodą

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika z diodą zabezpieczającą przed przepięciami
ŹRÓDŁO:RELPOL
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Dla cewek najlepszym i najtańszym rozwiązaniem dla ochrony przeciwprzepięciowej jest zastosowanie zwykłej diody prostowniczej podłączonej równolegle do cewki. Podczas zasilania cewki dioda jest spolaryzowana zaporowo. Przy odłączeniu cewki od zasilania dioda zaczyna przewodzić, powodując wzrost napięcia na cewce tylko o spadek napięcia na przewodzącej diodzie. Diodę prostownicza stosuje się tylko do cewek zasilanych napięciem stałym!

Napęd wyzwalany termicznie

Napęd wyzwalany termicznie

NAZWA: Napęd termiczny / cewka przekaźnika termicznego
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-15-21
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Jest to symbol napędu, który zostaje wyzwolony termicznie. Na przykład symbol ten stanowi część symbolu wyłącznika silnikowego (potocznie „termika”). Wyzwalacz termiczny w wyłączniku silnikowym powoduje rozłączenie obwodu siłowego (np. odłącza zasilanie po przeciążeniu silnika). Ponowne załączenie wyłącznika silnikowego jest możliwe tylko przez ręczne przełączenie dźwigni.SYMBOL WYŁĄCZNIKA SILNIKOWEGO:

wylacznik_silnikowy

WYŁĄCZNIK SILNIKOWY:

wylacznik_silnikowy

Przekaźnik nadnapięciowy

Przekaźnik nadnapięciowy

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika nadnapięciowego
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-17-07
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Przekaźnik wyzwalany po przekroczeniu określonego napięcia.

PODOBNE OZNACZENIA:
U> : przekaźnik nadnapięciowy
U< : przekaźnik podnapięciowy
U= : przekaźnik napięciowy
P> : przekaźnik mocy czynnej maksymalnej
P< : przekaźnik mocy czynnej minimalnej
Z> : przekaźnik nadimpedancyjny
Z< : przekaźnik podimpedancyjny
I> : przekaźnik nadprądowy (prądu maksymalnego)
I< : przekaźnik podprądowy (prądu minimalnego)
I← : przekaźnik prądu zwrotnego
Id : przekaźnik prądu różnicowego
N< : przekaźnik do wykrywania zwarć miedzyzwojowych

Przekaźnik podnapięciowy

Przekaźnik podnapięciowy

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika nadnapięciowego
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-17-07
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Przekaźnik wyzwalany poniżej określonego napięcia.

Przekaźnik napięciowy

Przekaźnik napięciowy

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika napięciowego
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-17-01
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Przekaźnik wyzwalany przy braku napięcia elektrycznego

Przekaźnik mocy biernej minimalnej

Przekaźnik mocy biernej minimalnej

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika mocy biernej minimalnej
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-17-03
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Przekaźnik wyzwalany przy spadku mocy czynnej poniżej określonej wartości

Przekaźnik prądu zwrotnego

Przekaźnik prądu zwrotnego

NAZWA: Napęd elektromechaniczny / cewka przekaźnika prądu zwrotnego
ŹRÓDŁO: norma: PE-EN 60617,  pozycja:  7-17-02
OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:  Przekaźnik wyzwalany przy wykryciu zmiany kierunku przepływu prądu. Na przykład przy ładowaniu akumulatorów może zdarzyć się sytuacja, że napięcie baterii będzie wyższe od napięcia prądnicy, wtedy zacznie prąd zmieni swój kierunek i zacznie płynąć do prądnicy. W takiej sytuacji można zastosować taki przekaźnik, który przy wykryciu zmiany kierunku przepływu prądu rozłączy obwody ładowania