Artykuł z serii: Kurs czytania schematów elektrycznych
Na schematach elektrycznych możemy spotkać symbole urządzeń sterujących zestykami. Część powodująca załączenie lub przełączenie styku nazywa się napędem, który w zasadzie może być każdym zjawiskiem przemieszczenia, na przykład: wciśnięcie, przekręcenie, zbliżenie, obrót, odbicie światła, odbicie dźwięku idt.
Budowa symbolu urządzenia załączającego zestyki składa się co najmniej z trzech części: napędu, funkcji napędu i zestyku, do tego należy dodać opisy, które pojawiają wokół symbolu na przykład ID urządzenia, opis, numery przyłączy zestyków. Poniżej znajduje się przykład przycisku (napęd ręczny) bez samopowrotu, który załącza zestyk normalnie otwarty NO:
Symbole elektryczne urządzenia załączającego zestyki składają się z co najmniej 3 części, choć niektóre przypadki mogą być bardziej rozbudowane. Poniżej dla porównania przedstawiam kilka możliwych opcji (kilka z wielu) budowy urządzenia załączającego zestyki wraz z dodatkową funkcją.
Symbole elektryczne – PRZEŁĄCZNIKI WIELOPOZYCYJNE
Przełączniki wielopozycyjne na schematach przybierają różne postacie, ale analiza każdego z nich jest bardzo podobna. Rzućmy okiem na trójpozycyjny przełącznik z dwoma zestykami normalnie otwartymi (NO):
Przełącznik ten ma dwa pola zestyków. Na schemacie elektrycznym zestyki takiego przełącznika zazwyczaj znajdują się na jednej stronie i połączone są przerywaną linią. Zdarza się jednak, że jedno pole zestyków może znajdować się na stronie A a drugie pole zestyków na stronie B – wtedy przy symbolach znajdują się odpowiednie odnośniki (strona.kolumna) łączące symbol w logiczną całość.
Na symbolach przełącznika wielopozycyjnego zazwyczaj znajduje się liczba pozycji w postaci skośnych kresek wraz ze skrótowym opisem każdej pozycji (np. A-0-M). Poniżej znajduje się przykład przełącznika trójpozycyjnego:
- Pozycja lewa – sterowanie automatyczne, załączony zestyk lewy,
- Pozycja środkowa – sterowanie wyłączone, oba zestyki są wyłączone,
- Pozycja prawa – sterowanie manualne, załączony zestyk prawy.
Przykład innego przełącznika trójpozycyjnego z diodą sygnalizacyjną w szafie elektrycznej:
SYMBOLE ELEKTRYCZNE i AUTOMATYKI – NAPĘDY STYKÓW:
Napęd ręczny – symbol ogólnyNAZWA: Napęd ręczny ze stykiem normalnie otwartym NO (zwiernym), symbol ogólny. OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Napęd ręczny NC – symbol ogólnyNAZWA: Napęd ręczny ze stykiem normalnie zamkniętym NC (rozwiernym), symbol ogólny. OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
Napęd ręczny NO bez samopowrotuNAZWA: Napęd ręczny ze stykiem normalnie otwartym NO (zwiernym) bez samopowrotu, symbol ogólny. OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
Napęd ręczny NO ze stykiem przełącznymNAZWA: Napęd ręczny ze stykiem przełącznym z 11,12 na 11,14, symbol ogólny. OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
Napęd ręczny wciskanyNAZWA: Napęd ręczny wciskany ze stykiem normalnie otwartym NO (zwiernym), symbol ogólny. OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
Napęd ręczny odciąganyNAZWA: Napęd ręczny odciągany ze stykiem normalnie otwartym NO (zwiernym), symbol ogólny. OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Napęd nożny – pedałNAZWA: Napęd nożny; pedał ze stykiem normalnie otwartym NO (zwiernym), symbol ogólny. OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Napęd ręczny przekręcanyNAZWA: Napęd ręczny przekręcany ze stykiem normalnie otwartym NO (zwiernym); przełącznik; włącznik symbol. OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
Napęd ręczny przekręcany bez samopowrotuNAZWA: Napęd ręczny przekręcany ze stykiem normalnie otwartym NO (zwiernym) bez samopowrotu; przełącznik; włącznik symbol. OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Przełącznik dwupozycyjny z opisemNAZWA: Napęd ręczny przekręcany z dwoma pozycjami ze stykiem normalnie otwartym NO (zwiernym) bez samopowrotu; przełącznik; przełącznik dwupozycyjny OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
Przełącznik trójpozycyjnyNAZWA: Napęd ręczny przekręcany z trzema pozycjami ze stykiem normalnie otwartym NO (zwiernym) bez samopowrotu; przełącznik trójpozycyjny OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Przełącznik czteropozycyjnyAnalogicznie jak przełącznik trójpozycyjny
|
Przełącznik z trzema polami stykówNAZWA: Napęd ręczny przekręcany z dwoma pozycjami z trzema polami styków normalnie otwartych NO (zwierne) bez samopowrotu; przełącznik; przełącznik dwupozycyjny, wyłącznik główny OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Napęd uruchamiany cieplnieNAZWA: Napęd cieplny; wyzwalanie cieplne OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Przełącznik pływakowyNAZWA: Napęd pływakowy; przełącznik pływakowy; przełącznik poziomu; pływak; OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Przełącznik na magnesNAZWA: Napęd przez zbliżenie magnesu OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
Przełącznik zbliżeniowy – symbol ogólnyNAZWA: Napęd zbliżeniowy – symbol ogólny dla napędów zbliżeniowych OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Przełącznik dotykowyNAZWA: Napęd dotykowy OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO:
|
Przełącznik magnetycznyNAZWA: Napęd magnetyczny kontaktron OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Napęd przez kluczykNAZWA: Napęd przez kluczyk; przełącznik na kluczyk OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Napęd załączany energią lub zjawiskiemNAZWA: Napęd załączany energią, zjawiskiem OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
Przełącznik ciśnieniowy, presostatNAZWA: Napęd załączany ciśnieniem; przełącznik ciśnieniowy; presostat OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Przełącznik przepływuNAZWA: Napęd załączany przepływem cieczy; przełącznik przepływu OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
Napęd – rolkaNAZWA: Napęd załączany rolką; krańcówka z rolką OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Napęd – krzywkaNAZWA: Napęd załączany krzywką ze stykiem NO OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
Krzywka + rolkaNAZWA: Napęd załączany krzywką i rolką ze stykiem przełącznym OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Napęd – dźwigniaNAZWA: Napęd załączany dźwignią ze stykiem przełącznym OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Prędkość, ruch obrotowyNAZWA: Funkcja reagująca na prędkość, ruch obrotowy OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: |
KrańcówkaNAZWA: Przełącznik pozycji krańcowej |
Zegar elektronicznyNAZWA: Napęd z zegarem elektronicznym Po zakończeniu funkcji czasowej zostaje przełączony styk. |
Przycisk bezpieczeństwaNAZWA: Napęd ręczny wciskany; przycisk bezpieczeństwa; grzybek bezpieczeństwa ze stykiem normalnie zamkniętym NC (rozwiernym); OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Przycisk bezpieczeństwa ryglowanyNAZWA: Napęd ręczny wciskany; przycisk bezpieczeństwa; grzybek bezpieczeństwa ryglowany i odryglowany przez przekręcenie ze stykiem normalnie zamkniętym NC (rozwiernym); OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Przycisk bezpieczeństwa ryglowanyNAZWA: Napęd ręczny wciskany; przycisk bezpieczeństwa; grzybek bezpieczeństwa ryglowany i odryglowany przez odciągnięcie ze stykiem normalnie zamkniętym NC (rozwiernym); OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
Przycisk bezpieczeństwa ryglowanyNAZWA: Napęd ręczny wciskany; przycisk bezpieczeństwa; grzybek bezpieczeństwa ryglowany i odryglowany przez kluczyk ze stykiem normalnie zamkniętym NC (rozwiernym); OPIS SYMBOLU ELEKTRYCZNEGO: PRZYKŁADOWY WYGLĄD: |
FUNKCJE SPECJALNE NAPĘDÓW:
brak specjalnej funkcjiNAZWA: Funkcja napędu: brak |
Bez samopowrotuNAZWA: Funkcja napędu: bez samopowrotu |
Automatyczny powrótNAZWA: Funkcja napędu: automatyczny powrót |
Ryglowanie, zatrzaśnięcieNAZWA: Funkcja napędu: ryglowanie, zatrzaśnięcie |
Blokada mechaniczna obu urządzeńNAZWA: Funkcja napędu: mechaniczna blokada pomiędzy dwoma urzadzeniami |
Wskazanie kierunku ruchu |
Blokada urządzenia |
Alternatywa dla przerywanej linii |
Reakcja na ruch obrotowy |