Do Projektu iAutomatyka dołączyli:

https://iautomatyka.pl/wp-content/uploads/2017/02/przycisk_bezpieczenstwa_iautomatyka.pl_.jpg

Symbole elektryczne – Jak czytać schematy? #4 STYKI, PRZYCISKI, CZUJNIKI


Artykuł z serii: Kurs czytania schematów elektrycznych


W dwóch poprzednich lekcjach pisałem o przekaźnikach i stycznikach, gdzie styki  elektryczne były przełączane elektromagnetycznie. Istnieje wiele innych urządzeń, w których styki przełączane są mechanicznie, indukcyjnie, pneumatycznie lub hydraulicznie. W tej lekcji przedstawię zestawienie symboli styków wraz z ich napędami.

Z poprzedniej lekcji #2 wiemy, że styki elektryczne mogą być normalnie otwarte (NO) i normalnie zamknięte (NC) lub przełączne (NCNO). Jednak zwarcie lub rozwarcie styków może zostać wysterowane na wiele sposobów – dzięki napędom. W lekcji #2 i #3 opisane zostały napędy elektromagnetyczne – cewki. W tym artykule przedstawię inne rodzaje sterowania stykami.


Symbole elektryczne – Rodzaje styków

SYMBOL STYKU

OPIS

Styk NO czytanie schematow elektrycznych Styk NO – ogólny symbol styku normalnie otwartego; styk zwierny. Uruchomienie napędu (np, przyciskiem, cewką) zwiera styk i jest przejście między przyłączami 13 i 14.
Czytanie schematów elektrycznych - styk NC Styk NC – ogólny symbol styku normalnie zamkniętego; styk rozwierny. Uruchomienie napędu rozwiera styk i nie ma przejścia między przyłączami 11 i 12
Czytanie schematów elektrycznych - styk c/o  Styk NCNO – ogólny symbol styku przełącznego; styk c/o (close/open). Uruchomienie napędu przełącza styk z 11,12 na 11,14
styk_glowny_stycznika  styk główny stycznika – styk mocy stycznika; styk roboczy stycznika;
 stykNO_wyprzedzajacy  styk NO wyprzedzający – Styk tego typu zwiera z wyprzedzeniem w stosunku do „normalnych” styków podłączonych do tego samego napędu. Stosuje się go w układzie sterowania wtedy gdy potrzeba przekazać informację szybciej niż np. załączenie silnika przez styki główne. Może służyć do zabezpieczeń w układach sterowania.
 stykNO_opozniajacy  Styk NO opóźniający – Styk tego typu zwiera z opóźnieniem w stosunku do „normalnych” styków podłączonych do tego samego napędu. Stosuje się go w układzie sterowania wtedy gdy potrzeba przekazać informację z niewielkim opóźnieniem po załączeniu styków głównych/normalnych. Można go stosować np. do potwierdzenia pracy silnika, przekazując sygnał przez ten styk np. do lampki lub sterownika PLC

Na schematach można spotkać jeszcze kilka innych symboli styków np. przelotowe, z samoczynnym cofaniem i inne funkcyjne, raczej rzadko stosowane. Analizując schemat elektryczny w pierwszej kolejności powinniśmy zwrócić uwagę na napęd, który wyzwala styk i przeanalizować jego zastosowanie w schemacie.

Symbole elektryczne – Napędy styków

Na schematach elektrycznych napędy styków mogą być rysowane na kilka sposobów. Na przykład cewki elektromagnetyczne mogą być rysowane na innej stronie schematu niż styki. Ta zasada tyczy się też urządzeń o specjalnych funkcjach, np. czujnik kontroli faz może zostać narysowany na jednej stronie a jego styk dodatkowy już na kolejnej. Napędy wraz ze stykami można rysować też jako jeden symbol np. presostat. W schemacie elektrycznym nie będzie narysowany rurociąg w którym zainstalowany jest presostat a jedynie jego styk. Dlatego przy stykach sterowanych inaczej niż elektrycznie rysuje się ich napęd. Poniżej przykład na presostacie:

Symbol

Nazwa

Opis

Wygląd

Presostat

Przełącznik ciśnieniowy; Presostat ze stykiem NO. Napędem styku jest ciśnienie np. powietrza, cieczy.

Presostat można nazwać przekaźnikiem ciśnienia. Np. jeżeli ciśnienie w jakimś rurociągu będzie większe niż ustawione na presostacie, to zostanie zwarty styk presostatu.

presostat

Symbole elektryczne – Napędy mechaniczne

Napędy mechaniczne to takie, które są sterowane ręcznie przez człowieka (np. przyciski, przełączniki) lub w wyniku akcji jakiegoś elementu mechanicznego (krańcówki, krzywki) . Co to jest przycisk pewnie każdy wie. Przyciski można spotkać niemal wszędzie, w windzie, na klawiaturze, na pilocie telewizora – są to przyciski monostabilne. A przyciski a raczej przełączniki, takie jak w niektórych samochodach np. od świateł awaryjnych, przeciwmgielnych – są to przyciski bistabilne czyli takie, które pozostają w pozycji wciśniętej po wyzwoleniu i powracają do pozycji pierwotnej po ponownym wciśnięciu – analogicznie z przekręcaniem. W automatyce przyciski monostabilne służą do prostych funkcji sterowania takich jak start, stop, reset lub np. zabezpieczeń – krańcówki.


Przycisk_bezpieczenstwaNiemal w każdej maszynie można spotkać przyciski bezpieczeństwa, które prawie zawsze są ryglowane. Ryglowanie oznacza, że przycisk zostanie zablokowany po wciśnięciu. Odryglowanie takiego przycisku jest możliwe dopiero po przekręceniu przycisku lub mocnym odciągnięciu a nawet dopiero po przekręceniu kluczyka. Przyciski bezpieczeństwa służą do rozłączenia obwodu sterowania i mają za zadanie spowodować możliwie najszybsze zatrzymanie maszyny. Między innymi dlatego do przycisków bezpieczeństwa zawsze stosuje się styki NC – wciśnięcie takiego przycisku rozwiera obwód.

W poniższej tabeli symbole elektryczne napędów zostały głównie narysowane ze stykami NO, dlatego że napęd dla styków NC i przełącznych c/o będzie wyglądał identycznie, różnią się tylko typ styków.

Symbole elektryczne – styki z napędem ręcznym:

Symbol

Nazwa

Opis

Wygląd przykładowy

 symbol elektryczny przycisk Przycisk NO ogólny; przycisk monostabilny. Przycisk ogólny stosowany do kontrolowanego załączania, wyłączania, potwierdzenia itp. przycisk monostabilny normalnie otwarty
  Przełącznik NO  ogólny; bistabilny Przełącznik NO dwupozycyjny bistabilny. W pozycji normalnej rozwiera a po przekręceniu/wciśnięciu zwiera. przelacznik

przycisk monostabilny normalnie otwarty

 symbol elektryczny przycisk-wcisniecie  Przycisk NO wciskany; przycisk monostabilny wciskany. Przycisk ogólny stosowany do kontrolowanego załączania, wyłączania, potwierdzenia itp. przycisk monostabilny normalnie otwarty
  Przełącznik NO  wciskany; przycisk bistabilny. Może wyglądać tak samo jak zwykły przycisk, jednak jego działanie jest inne. Po wciśnięciu pozostaje we wciśniętej pozycji. przycisk monostabilny normalnie otwarty
 symbol elektryczny przelacznik trojpozycjyjny Przełącznik NO, sterowany przez przekręcenie, 3 pozycje przełączne Taki przełącznik 3 pozycyjny zazwyczaj posiada minimum 2 pola styków NO lub NC – po jednym dla pozycji 1 i 2. Pozycja 0 – wyłączony. Stosowany w układach sterowania do załączenia danej funkcji np. sterowanie automatyczne lub ręczne i 0 – wyłączone. Przelacznik 3 pozycyjny
symbol elektryczny przycisk przez przekrecenie Przełącznik NO, sterowany przez przekręcenie, monostabilny Jest to symbol przełącznika z samopowrotem, po przekręceniu mechanizm samoczynnie powróci do pozycji 0. przelacznik
 symbol elektryczny przelacznik przez przekrecenie  Przełącznik NO, sterowany przez przekręcenie,
bistabilny
 Jest to symbol przełącznika bezsamopowrotu, przełącznik może wyglądać identycznie jak przykład wyżej.  przelacznik
 symbol elektryczny przycisk-pedal  Przycisk NO sterowany przez pedał;  Przyciski w formie pedałów stosuje się np. przy maszynach gdzie operator ma zajęte ręce i musi mogą załączyć jakąś opcję np. chwilowe zatrzymanie transportera.  przycisk-pedal
 symbol elektryczny przycisk bezpieczenstwa Przycisk bezpieczeństwa, wciskany, monostabilny, nieryglowany, ze stykiem NC Ogólny symbol przycisku bezpieczeństwa. stosowany ze specjalnymi modułami bezpieczeństwa. PRZYCISK-BEZPIECZENSTWA
 symbol elektryczny przycisk bezpieczenstwa ryglowany przekrecenie Przycisk bezpieczeństwa ryglowany, ze zwolnieniem przez przekręcenie, ze stykiem NC Po wciśnięciu przycisku przerywany jest obwód. Zwolnienie przycisku nastąpi dopiero po ręcznym przekręceniu.  PRZYCISK-BEZPIECZENSTWA - przekrecenie
 symbol elektryczny przycisk bezpieczenstwa ryglowany odciagniecie Przycisk bezpieczeństwa ryglowany, ze zwolnieniem przez odciągnięcie, ze stykiem NC Po wciśnięciu przycisku przerywany jest obwód. Zwolnienie przycisku nastąpi dopiero po ręcznym odciągnięciu.  PRZYCISK-BEZPIECZENSTWA - odciagniecie
 symbol elektryczny przycisk bezpieczenstwa ryglowany kluczyk Przycisk bezpieczeństwa ryglowany, ze zwolnieniem przez kluczyk, ze stykiem NC Takie przyciski stosuje się w miejscach gdzie zwolnienie przycisku może wykonać tylko osoba posiadająca kluczyk np. po zbadaniu przyczyny zatrzymania maszyny.  przycisk bezpieczenstwa - kluczyk
 

symbol elektryczny stacyjka
Styk NO sterowany przez kluczyk; stacyjka monostabilna  Stacyjki stosowane są do funkcji specjalnych taki jak: autoryzacja uprawnień do obsługi, kasowanie lub potwierdzenie alarmu, kasowanie licznika. stacyjka
 symbol elektryczny rolka krancowka Styk NO sterowany przez rolkę; krańcówka z rolką Krańcówki służą do przekazania informacji o pozycji krańcowej jakiegoś elementu. Przekręcenie rolki spowoduje zwarcie styku. W krańcówkach przemysłowych zazwyczaj są dwa styki NO i NC. Krancowka-regulowana-z-rolka-
 symbol elektryczny styk krancowke Styk przełączny sterowany krańcówką; Przełącznik krańcowy  Jest to symbol ogólny krańcówek. Krańcówki mogą mieć bardzo wiele konfiguracji i różnych rolek.  krancowka
 symbol elektryczny styk przez krzywke Styk przełączny sterowany pozycją krańcową krzywki.  Takie styki możemy spotkać np. w przepustnicach gdzie obrót przepustnicy obraca krzywkę. Pozycje krańcowe otwarta zamknięta naciskają rolkę i styk się przełącza.  przepustnice
  Styk NO sterowany przez pływak; Pływak Pływaki stosuje się do kontroli poziomu w zbiornikach. Np. Można zastosować pływak do wykrycia przelewu zbiornika gdy zbiornik jest pełen.  sonda-plywakowa

Symbole elektryczne – Napędy sensoryczne

Napędy sensoryczne to takie, które wychwytują sygnał z otaczającego ich środowiska. Zazwyczaj takie czujniki zawierają elektronikę. W skład takich napędów wchodzą, czujniki indukcyjne, optyczne, akustyczne magnetyczne itp.

Symbole elektryczne czujników:

Symbol

Nazwa

Opis

Wygląd przykładowy

symbol elektryczny czujnik indukcyjny Styk NO z napędem zbliżeniowym. Np. czujnik indukcyjny Czujnik indukcyjny zamyka styk NO jeżeli zbliżymy do niego metal. czujnik-indukcyjny
symbol elektryczny styk przez magnes Styk NO z napędem zbliżeniowym  przez magnes; kontaktron Kontaktrony stosowane są do kontroli otwarcia np. szafy elektrycznej, drzwi, włazu, bariery itp. kontaktron

 

2 symbol elektryczny czujnik akustyczny Czujnik ultradźwiękowy. PNP Czujnik ultradźwiękowy służy do wykrywania obiektów. Sensor wysyła sygnał akustyczny i wychwytuje fale odbite od przeszkody.  czujnik ultradzwiekowy
 2 symbol elektryczny czujnik optyczny nadajnik

2 symbol elektryczny czujnik optyczny odbiornik

Zapora świetlna; nadajnik i odbiornik optyczny ze stykiem NO (PNP); Służą do wykrywania obiektów, zabezpieczeń stref itp.  czujnik optyczny bariera
 2 symbol elektryczny czujnik optyczny odbiciowy Czujnik optyczny odbiciowy ze stykiem NO (PNP).  Czujnik optyczny służy do wykrywania obiektów, zabezpieczeń stref itp.  czujnik optyczny odbiciowy
 2 symbol elektryczny styk termiczny Styk zwierny (NO) z samoczynnym uruchamianiem cieplnym Jest to symbol ogólny zabezpieczeń wyzwalanych termicznie. np. Wyłącznik silnikowy, nadprądowy  wylacznik silnikowy
 2 symbol elektryczny styk przez temperature Styk NO sterowany temperaturą; przełącznik temperaturowy; termostat Styk wysterowany po przekroczeniu danej temperatury  big_termostat_2

Symbole elektryczne – Styki na schemacie elektrycznym pompowni ścieków

warning

Pobierz schemat elektryczny

Do kursu potrzebny będzie Wam przykładowy schemat. W sieci znalazłem schemat elektryczny i AKPiA pompowni ścieków. Myślę, że na początek wystarczy.

POBIERZ SCHEMAT ELEKTRYCZNY

Dokumentacja zawiera też opis i rysunki.

Na naszym przykładowym schemacie elektrycznym jest parę błędów. Między innymi na oznaczeniu styków przełącznika S1 i S2 –  R0A (Sterowanie manualne/ręczne / Wyłączone / Automatyczne). Według zestawienia aparatury (strona 25 wg. PDF) są to przełączniki pokrętne SP22-P3-10. Na slajdzie 2 umieściłem poprawki do przełącznika S1.



Więcej z serii: Kurs czytania schematów elektrycznych


Data aktualizacji: 18 listopada 2021 / Utworzono: / Kategoria: , ,
  • Autor: Marcin Faszczewski • iAutomatyka.pl
  • Redaktor naczelny w iAutomatyka.pl. Założyłem blog i portal iAutomatyka.pl aby wspólnie z Automatykami, Firmami i Integratorami publikować i szerzyć informacje związane z automatyką.  Nazywamy to Projektem iAutomatyka! Od artykułów wyjaśniających zasady w świecie automatyki po wpisy informacyjne z wydarzeniami firm. Zapraszam Automatyków do założenia bezpłatnego konta i publikowania artykułów o automatyce razem z nami. Zapraszam też firmy do założenia profilu i umieszczenia swojej działalności w katalogu i na mapie automatyki jak i publikowania artykułów wśród społeczeństwa automatyków.
  • Profil Autora
  • https://iautomatyka.pl/

Reklama

Newsletter

Zapisz się i jako pierwszy otrzymuj nowości!



PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ



NAJNOWSZE PUBLIKACJE OD UŻYTKOWNIKÓW I FIRM

Reklama



POLECANE FIRMY I PRODUKTY
  • To rozwiązanie oparte o technologię LoRaWAN pozwala skutecznie realizować działania ograniczające ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa . Możliwość automatycznej kontroli dystansu z jednoczesnym monitoringiem relacji i wstecznym śledzeniem k...
  • EPLAN Electric P8 oferuje nieograniczone możliwości planowania projektu, tworzenia dokumentacji oraz zarządzania projektami automatyki. Zautomatyzowane tworzenie szczegółowych raportów opartych na schematach okablowania jest integralnym ele...
  • Obsługa za pomocą urządzeń mobilnych zapewnia wygodę i ciągłość pracy Operatorzy maszyn mogą teraz płynnie przełączać kontrolę nad maszyną między głównym interfejsem HMI a urządzeniami mobilnymi. Nowa funkcja systemu mapp View firmy B&R...
  • Proficy Operations Hub produkcji GE Vernova (uprzednio GE Digital) jest wszechstronnym klientem webowym, agregującym i wizualizującym dane z różnych źródeł, dzięki czemu może stanowić jedno źródło wiarygodnej wiedzy o produkcji. Umożliwia b...
  • SCADA z wbudowanym serwerem sieci Web i routerem, bez licencji, bez limitów rejestrów! Brzmi dobrze? A to dopiero początek! Jest to urządzenie umożliwiające zarządzanie zarówno w sieci lokalnej jak i przez Internet z komputera, bądź urządze...
  • Systemy RFID są ekonomiczne, uniwersalne i zapewniają niezawodność procesów, np. w intralogistyce. Zadania związane z identyfikacją stały się teraz łatwiejsze, szczególnie gdy potrzebna jest duża liczba punktów identyfikacji, dzięki  głowic...