Do Projektu iAutomatyka dołączyli:

https://iautomatyka.pl/wp-content/uploads/2018/06/Styczniki-modułowe-serii-22-Finder-iAutomatyka-1.jpg

Symbole elektryczne – Jak czytać schematy elektryczne? #3 STYCZNIKI


Artykuł z serii: Kurs czytania schematów elektrycznych


Stycznik – elektryczny łącznik mechanizmowy, przestawiany w sposób inny niż ręczny, o tylko jednym położeniu spoczynkowym styków ruchomych, zdolny do załączania, wyłączania i przewodzenia prądu w normalnych warunkach pracy obwodu, a także przy przeciążeniach. [1]

Załóżmy, że nie wiem co to stycznik. Czytam powyższą definicję i… dalej nie wiem. Na wstępie postaram się Wam wytłumaczyć czym jest stycznik – po prostu. Następnie przejdziemy do jego symboliki i oznaczeniach tego urządzenia na schematach.


Symbole elektryczne – Co to jest stycznik?

fot 1. Stycznik 3-fazowy

Rys 1. Stycznik 3-fazowy

W poprzedniej lekcji #2 dość szczegółowo zostały opisane przekaźniki elektromagnetyczne. Stycznik elektromagnetyczny można porównać do przekaźnika, ponieważ zasada działania jest bardzo podobna: załączając cewkę stycznika zamykają się (zwierają) styki główne stycznika. Główna różnica między przekaźnikiem a stycznikiem polega na tym, że styczniki służą do załączania obwodów głównych (np. silników), natomiast przekaźniki mają za zadanie łączenie obwodów pomocniczych (np. sygnalizacyjnych, sterowniczych).

Poniższa animacja pokazuje stycznik podczas załączenia. Po wysterowaniu cewki (żółta) styki główne stycznika zamykają się (czerwone) i prąd przepływa ze źródła do odbiornika (np. silnika):

A1. Załączenie stycznika
Rys. 2. Załączenie stycznika

Można zatem powiedzieć, że stycznik jest to łącznik, którego zestyki robocze są zamykane przy pomocy elektromagnesu (cewki) i utrzymywane w takim stanie, dopóki napięcie cewki jest odpowiednio wysokie. Po przerwaniu obwodu cewki elektromagnesu następuje opadnięcie zwory (pod wpływem działania sprężyny) i otwarcie zestyków roboczych.

W uproszczeniu stycznik składa się z cewki, styków roboczych (głównych) oraz ze styków dodatkowych/pomocniczych.

Cewka – charakteryzuje się napięciem zasilania. Aby „uruchomić, wyzwolić” cewkę elektryczną należy zasilić ją prądem stałym lub zmiennym w zależności od typu cewki. Cewka stycznika może występować w różnych wariantach zależnych od napięcia zasilania:

  • 12 VDC , 12 VAC,
  • 24 VDC, 24 VAC,
  • 48 VDC
  • 110 VAC
  • 230 VAC.

Styki robocze – są to styki główne stycznika, najczęściej trzy ze względu na 3-fazowe odbiorniki; normalnie otwarte – zwierne. w stosunku do styków pomocniczych lub styków przekaźnika, styki główne służą do uruchomienia odbiorników silnoprądowych (np. silniki, wentylatory, grzałki).

konfiguracja_stycznika

Dołączane styki pomocnicze

Styki pomocnicze –  mają taką samą rolę jak styki przekaźnika. Służą do przekazywania informacji. Mogą być stykami NO lub NC (patrz lekcja #2). Załączają (NO) lub rozłączają (NC) się razem ze stykami głównymi, zaraz po wysterowaniu cewki. Styki pomocnicze stycznika wykorzystuje do:

  • przekazania informacji o pracy odbiornika, np do sterownika PLC lub zapalając lampkę sygnalizacyjną,
  • blokady załączenia innego stycznika,
  • samo-podtrzymania stycznika,
  • logiki sterowania stycznikami, np. sterowanie kaskadowe,

 

Symbole elektryczne – przekaźnik a stycznik

Poniższa tabela przedstawia podsumowanie różnic między stycznikiem a przekaźnikiem:

STYCZNIK PRZEKAŹNIK
RÓŻNICE

Stycznik 3-fazowyRys. 3 Stycznik 3-fazowy

Przekaźnik-2polowyRys 4. Przekaźnik elektromagnetyczny,
2-polowy
Urządzenie do załączania układów silnoprądowych. Styczniki stosowane są do załączania urządzeń elektrycznych takich jak silniki, grzałki, transformatory itp. Urządzenia, które załączają/przekazują sygnały niskoprądowe lub sygnały o potencjale zerowym. Przekaźniki stosowane są np. do przekazania sygnału do sterownika PLC, załączenia sygnalizacji itp.
Większe rozmiary ze względu na ich przeznaczenie Mniejsze rozmiary.
Większa obciążalność prądowa styków głównych stycznika. Styki dodatkowe (o funkcji takiej samej jak styki przekaźnika) mają zazwyczaj mniejszą obciążalność. Mniejsza obciążalność prądowa styków przekaźnika. Prąd roboczy styków przekaźnika zwykle wynosi od 0,5 do 10A.
Stosunkowo mniejsza trwałość przełączeń. Większa trwałość przełączeń.
CECHY WSPÓLNE
  • Podobna zasada działania, podanie napięcia na cewkę uruchomi styki,
  • Cewki mogą mieć takie samo napięcie zasilania.
  • Symbol cewki może być taki sam,
  • Symbole styków dodatkowych stycznika, mogą być takie same jak styki przekaźnika,


Symbole elektryczne – Budowa stycznika i symbol stycznika

Symbol stycznika składa się z trzech części: cewki, styków głównych i styków dodatkowych.

  • Cewka w styczniku może być tylko jedna.
  • Styki główne stycznika są trzy i zawsze rysuje się je jako jeden symbol w postaci trzech styków.
  • Styki dodatkowe jako symbol, stosuje się tak samo jak styki przekaźnika. Może być ich kilka w zależności od stycznika i doczepianych modułów. Można je rysować nie koniecznie na tej samej stronie co cewka lub styki główne stycznika.

SYMBOL

OPIS

Czytanie schematów elektrycznych - Cewka przekaźnika

Cewka stycznika

Cewka stycznika z opisem. Po lewej stronie cewki umieszcza się jej niepowtarzalną nazwę ID, w tym przypadku -K1. Na schemacie nie może być więcej niż jedna cewka danego stycznika, tym samym nie może być dwóch cewek o tym samym ID. Pod ID na niektórych schematach można znaleźć opis, który ma pomóc w zidentyfikowaniu urządzenia np. firma, model, funkcje, napięcie cewki

  Symbol styków głównych stycznika. Styki główne zawsze są rysowane razem.

 

Symbole całego stycznika. Cewka, styki główne i dwa styki dodatkowe NO i NC. Jeżeli taki symbol jest narysowany w jednej linii to ID (-K1) może być przypisane tylko do cewki. Od cewki do ostatniego styku na większości schematów jest narysowana przerywana linia.

 Czytanie schematów elektrycznych - styk NC Styk dodatkowy NC, normalnie zamknięty, styk rozwierny, może mieć inne oznaczenia przyłączy, np 51 i 52, 61 i 62
Czytanie schematów elektrycznych - styk NO Styk dodatkowy NO, normalnie otwarty, styk zwierny, może mieć inne oznaczenia przyłączy, np 23 i 24, 33 i 34

Symbole elektryczne – Jak czytać schematy elektryczne

Do wyjaśnienia działania stycznika przygotowałem schemat (Rys 5.) z opcją samo-podtrzymania pracy silnika. Dzięki połączeniu równoległemu przycisku START i dodatkowego styku NO stycznika możliwa jest ciągłość pracy silnika po puszczeniu przycisku START.

Rys. 5. Przykład – samo-podtrzymanie stycznika po wciśnięciu START

Schemat – PDF (Rys. 5).

Elementy:

  • RG1 – wyłącznik główny
  • Q1 – wyłącznik silnikowy
  • K1 – stycznik ze stykiem dodatkowym
  • M1 – silnik trójfazowy
  • S2 – przycisk NC
  • S1 – przycisk NO
  • X1,X2 – złączki

Przeanalizujmy po kolei układ sterowania z rysunku 5:

  1. Aby silnik ruszył musimy załączyć wyłącznik główny -RG1, wyłącznik silnikowy -Q1, oraz cewkę stycznika -K1. 
  2. Jeżeli załączymy wyłącznik silnikowy -Q1 to w obwodzie sterowania 24VDC styk -Q1(13,14) zamknie się.
  3. Przycisk STOP -S2 jest NC – normalnie zamknięty więc niewciśnięty przewodzi prąd.
  4. Wciskając przycisk START -S1 załączymy cewkę stycznika -K1. Cewka załączy styki główne oraz zamknie styk dodatkowy NO stycznika – K1 (13,14).
  5. Puszczając przycisk START -S1, cewka stycznika nadal będzie zasilana przez dodatkowe styki stycznika -K1. Oznacza to, że silnik wystartował po jednokrotnym wciśnięciu przycisku START i nadal pracuje.
  6. Dopiero wyłączymy stycznik -K1, przerywając obwód przyciskiem STOP -S2 lub po przeciążeniu silnika i zadziałaniu wyłącznika -Q1 (jego styk dodatkowy –Q1 13,14  po przeciążeniu się rozłączy).


Dodatkowe wnioski z rysunku 5:

  • Na schematach przy urządzeniach głównych (np. cewki, wyłączniki silnikowe) mogą pojawiać się dodatkowe niepodłączone symbole. Na rys. 5. widać że obok symbolu wyłącznika silnikowego -Q1 pojawił się niepodłączony styk NO 13,14. Jest to taki spis treści dodatkowych styków urządzenia, pod tym stykiem jest odniesienie do jego pozycji 1.3 (strona 1 kolumna 3). Jest to bardzo przydatne gdy wyłącznik silnikowy jest na jednej stronie a jego styk dodatkowy  znajduje się np. kilka stron dalej.
  • Przeanalizujcie jak by działał układ, gdybyśmy zabrali dodatkowy styk stycznika -K1 (13,14). Po wciśnięciu START -S1 silnik by się uruchomił ale po puszczeniu natychmiast by się zatrzymał.
  • Zauważcie że silnik jest zasilany 400V i takie jest napięcie na stykach głównych stycznika natomiast cewka -K1 jest zasilania napięciem stałym 24VDC.

Symbole elektryczne – Styczniki na gotowym schemacie pompowni ścieków

warning

Pobierz schemat elektryczny

Do kursu potrzebny będzie Wam przykładowy schemat. W sieci znalazłem schemat elektryczny i AKPiA pompowni ścieków. Myślę, że na początek wystarczy.

POBIERZ SCHEMAT ELEKTRYCZNY

Dokumentacja zawiera też opis i rysunki.

W przykładowym schemacie pompowni są dwa odbiorniki wysokoprądowe – pompy ściekowe, a zatem styczniki są dwa. Każdy silnik musi zostać zabezpieczony przed przeciążeniem, dlatego przed stykami głównymi stycznika znajduje się wyłącznik silnikowy. Styk dodatkowy stycznika został wykorzystany do zapalenia lampki oraz do przekazania sygnału do sterownika MT101. Na poniższych slajdach umieściłem komentarze dotyczące tych styczników:



Więcej z serii: Kurs czytania schematów elektrycznych


Data aktualizacji: 29 listopada 2021 / Utworzono: / Kategoria: , ,
  • Autor: Marcin Faszczewski • iAutomatyka.pl
  • Redaktor naczelny w iAutomatyka.pl. Założyłem blog i portal iAutomatyka.pl aby wspólnie z Automatykami, Firmami i Integratorami publikować i szerzyć informacje związane z automatyką.  Nazywamy to Projektem iAutomatyka! Od artykułów wyjaśniających zasady w świecie automatyki po wpisy informacyjne z wydarzeniami firm. Zapraszam Automatyków do założenia bezpłatnego konta i publikowania artykułów o automatyce razem z nami. Zapraszam też firmy do założenia profilu i umieszczenia swojej działalności w katalogu i na mapie automatyki jak i publikowania artykułów wśród społeczeństwa automatyków.
  • Profil Autora
  • https://iautomatyka.pl/

Reklama

Newsletter

Zapisz się i jako pierwszy otrzymuj nowości!



PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ



NAJNOWSZE PUBLIKACJE OD UŻYTKOWNIKÓW I FIRM

Reklama



POLECANE FIRMY I PRODUKTY
  • 1,000 PLN
    Zdobądź wiedzę i bądź pewny, że nic Cię nie zaskoczy. Nie musisz przekopywać się przez tony katalogów i instrukcji. Oferujemy Ci kompleksowy system szkoleń, który sprawi, że najpierw zbudujesz fundamenty swojej wiedzy, a później pod okiem n...
    Czas trwania: 7h - 14 h
    Link: Terminy
  • Nowe modułowe sterowniki programowalne PLC firmy Eaton umożliwiają producentom maszyn i systemów opracowywanie nowoczesnych koncepcji automatyki, zwłaszcza w połączeniu z systemem XN300 I/O i panelem dotykowym XV300. Modułowy sterownik zape...
  • Zapraszamy Cię na pełny kurs zdalnego dostępu SECOMEA. Kurs powstał z myślą o każdym, kto chce zgłębić tajniki zdalnego dostępu do maszyn i sieci przemysłowej. Zdalny dostęp rozwija się dynamiczne i zyskuje na znaczeniu zwłaszcza w sytuacji...
  • Ten kurs zawiera podstawy z dziedziny serwomechanizmów. Składa się z pierwszego modułu wprowadzającego, pełnego kursu o serwomechanizmach. Mini kurs przeprowadzi Cię przez podstawowe zagadnienia związane z serwomechanizmami. Zaczniemy od sa...
  • Zaprojektowane, aby zwiększyć wydajność Sterowniki FX5U/FX5UC zapewniają rodzinie FX wyższą wydajność oraz dodają nowe cechy, które wyznaczają standardy w klasie kompaktowych sterowników PLC. Pozwala to użytkownikom na tworzenie bardziej zł...
  • SICK oferuje całą gamę elektronicznych przetworników pomiarowych ciśnienia i presostatów, które ze względu na inteligentne i wszechstronne możliwości konfiguracji dają się optymalnie dopasować do indywidualnych wymagań klienta. W typowy dla...